Интернет көчөдөй. Көчөдөгүдөй коркунучтар толтура, бирок аны таптакыр колдонбоо эч качан сейилдөөгө барбагандай акылсыздык. Дүйнөлүк тармакта өзүн коопсуз сезүү үчүн бир катар жөнөкөй эрежелерди сактоо керек.
Нускамалар
1 кадам
Браузерди жана иштетүү тутумун канчалык аз колдонсоңуз, компьютериңизге вирус же троян программасын аз жуктуруп аласыз. Бирок, Internet Explorer монополияны эчак эле токтотконун эсиңизден чыгарбаңыз, демек, Firefox, Opera жана Chrome үчүн эксплуатация деп аталган (коддун үзүндүлөрү) иштелип жатат. Биринчи эле вирустар чыга баштаган Linux үчүн дагы ушундай. Ошентсе да, азыраак таралган браузерлерди жана операциялык тутумдарды колдонуу кыйла коопсуз.
2-кадам
Сиздин OS кеңири колдонулбаса дагы же жакшы корголбосо дагы (мисалы, OpenBSD), антивирусту колдонууга көңүл бурбаңыз. Айрым колдонуучулардын Windows 7де антивирусту колдонуунун кажети жок деген пикири таптакыр туура эмес, ошол эле нерсе брандмауэрге да тиешелүү.
3-кадам
Эгер роутерди колдонсоңуз, андагы демейки сырсөздү башка, татаалына алмаштырыңыз. Веб-интерфейсти жана Telnetти тышкы тармакка жеткиликсиз кылыңыз. Роутерлер үчүн дагы вирустар бар экендигин унутпаңыз.
4-кадам
Эскерте кетүүчү нерсе, жакшы корголгон ОС жана браузер, ошондой эле жогорку сапаттагы антивирус жана брандмауэр колдонуучунун өзүнүн коркунучтуу аракеттеринен коргой албайт. Сиз колдонгон бардык ресурстар үчүн (форумдар, социалдык тармактар ж.б.) татаал сырсөздөрдү коюуну унутпаңыз, анткени ал башка ресурстардан паролдорду калыбына келтирүү үчүн колдонулат.
5-кадам
Сайтка кирүүдөн мурун, URL дарегинде ката кетиргениңизди текшериңиз. Бир эле тамгадагы ката сизди паролдорду уурдоо үчүн атайын жасалган жасалма сайтка алып келиши мүмкүн. Сырткы шилтемелерди колдонуп, логин жана паролду талап кылган сайттарга барганда өзгөчө этият болуңуз. Алардагы чабуулчулар көбүнчө латын тамгаларын окшош стилдеги орусча тамгалар менен алмаштырышат же тескерисинче. Айрым заманбап браузерлер мындай каталарды автоматтык түрдө аныкташат, бирок сиз автоматташтырууга толугу менен ишене албайсыз.
6-кадам
Эреже кабыл алыңыз: жасалма сайтка паролду киргиздиңиз деген биринчи шек туудурганда, аны бузуучулар сиз үчүн жасамайынча, аны дароо чыныгыга өзгөртүңүз. Сырсөзүңүздү өзгөртүү үчүн эч качан вирус жуккан компьютерди колдонбоңуз. Эгер башка машина жок болсо, антивирустун айыгып кетишин күтпөңүз - ушул убакыттын ичинде хакерлер паролду өз алдынча өзгөртө алышат. Дароо уюлдук телефонуңузду алып, андан паролду өзгөртүңүз.
7-кадам
Акысыз программалардан коркпоңуз, эгерде алар ишенимдүү булактардан алынса, анда "чычкан капканындагы сыр" болуп калбайт, алардын эң жакшысы - иштеп чыгуучулардын расмий сайттары. Вирустарды көп камтыган "жаракалары" бар акы төлөнүүчү программалардан сак болуңуз.
8-кадам
Кандай болгон күндө дагы, Интернеттен жүктөлгөн файлдарды вирустарын баштоодон мурун текшерип, эреже түзүңүз. Ал үчүн файлдарды көп санда антивирустар менен текшерүүчү VirusTotal кызматын колдонуңуз. Ал жергиликтүү антивирусту алмаштыра албасын унутпаңыз.
9-кадам
Эч качан үйүңүздүн дарегин жана телефон номериңизди, ошондой эле жайгашкан жериңиз жөнүндө маалыматты Интернетте навигациялык кабыл алгычтан калтырбаңыз.
